Ubezpieczenie osób prowadzących działalność gospodarczą w dwóch krajach Unii Europejskiej
Osoby równocześnie prowadzące działalność gospodarczą przynajmniej w dwóch różnych krajach Unii Europejskiej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego nr 883/2004 podlegają ustawodawstwu w kraju stałego zamieszkania lub stałego ośrodka interesów życiowych o ile dochód w tym kraju odpowiada za przynajmniej 1/4 całości osiąganych dochodów z działalności własnej.
W przeciwieństwie do ubezpieczenia osób równocześnie zatrudnionych osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą w pierwszym roku zobowiązane są do określenia stałego ośrodka swoich interesów życiowych. Ośrodek ten ma charakter gospodarczy (kraj przynoszący największe dochody) i osobisty (rodzina). Ten drugi wyznacznik ma znaczenie, kiedy kraj zamieszkania jest różny od wszystkich krajów prowadzenia działalności gospodarczej (np. działalność w Niemczech i Czechach, zamieszkanie w Polsce).
Na tym etapie rozstrzygnięcie jest jednoznaczne, chociaż w pierwszym roku prowadzenia działalności gospodarczej w drugim kraju, przedsiębiorca mając podstawy może zadeklarować, że dotychczasowy kraj przyniesie mu mniej niż 25% dochodów (np. kiedy wykazał stratę za poprzedni rok). Po roku prowadzenia działalności takiej opcji wyboru przedsiębiorca już mieć nie będzie.
W przypadku określenia ustawodawstwa właściwego dla systemu ubezpieczeń w Polsce lub w Czechach wynikają z tego różne konsekwencje.
Osoby, dla których ustawodawstwem właściwym ds. zabezpieczenia socjalno-zdrowotnego jest Rzeczpospolita Polska
Osoby podlegające pod polskie przepisy ubezpieczeniowe są zobowiązane do opłacania składki emerytalnej i zdrowotnej z tytułu działalności prowadzonej w Polsce. Jeżeli działalność w obu krajach jest prowadzona w różnych formach, np. w Polsce spółka cywilna, w Czechach zwykła działalność lub w Polsce jednoosobowa działalność, a w Czechach spółka jawna płatnik jest zobowiązany do odrowadzania składki zdrowotnej z tytułu każdej osobnej formy. Jeżeli jednak działalność jest prowadzona w obu krajach w tej samej formie, składkę płaci się raz. Do dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego należy zarejestrować się w pierwszym oddziale ZUS w Warszawie (00-917 Warszawa, ul. Senatorska 6/8). Druga składka zdrowotna podlega odliczenia od podatku dochodowego w Polsce.
Rozliczenie z ZUS za składki NFZ należy składać co miesiąc w terminach określonych przez ustawodawcę.
Osoby, dla których ustawodawstwem właściwym ds. zabezpieczenia socjalno-zdrowotnego jest Republika Czeska
Osoby podlegające pod czeskie przepisy ubezpieczeniowe w zakresie ubezpieczenia socjalnego i zdrowotnego są traktowane jakby całość dochodów osiągały w Czechach. Konsekwencje takiego rozwiązania są bardzo dalekosiężne. Ponieważ składki ubezpieczeniowe są proporcjonalne do osiąganego dochodu, w celu obliczenia zaliczek na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne należy zsumować dochód z tytułu działalności gospodarczej we wszystkich krajach. Pięćdziesiąt procent tego dochodu stanowi podstawę do obliczenia roczne składki ubezpieczenia społecznego (29,2%) oraz zdrowotnego (13,5%).
Strata (dochód ujemny) jednego z przedsiębiorstw osoby prowadzącej działalność gospodarczą wpływa na obniżenie wysokości składek. Powyższa metoda nakłada na polskiego przedsiębiorcę dostosowanie terminów składania zeznań (w tym polskiego PIT'u) do polskich przepisów, bowiem terminem ostatecznym dla rozliczenia się z obu ubezpieczeń jest 1.maja.
Rozliczenia z kasą chorych i za ubezpieczenie społeczno-emerytalne składa się rocznie.
